Nằm ở phía Tây tỉnh Cam Túc và phía Đông sa mạc Taklamakan, Đôn Hoàng là một địa danh rất quan trọng về phương diện lịch sử đối với Phật Giáo nói riêng và Trung Quốc nói chung. Nơi đây được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá Thế giới, xác chứng cho hơn một nghìn năm trao đổi văn hoá nghệ thuật cũng như sự phát triển rực rỡ của Phật Giáo.
Đôn Hoàng – toạ độ dừng chân không thể bỏ lỡ
Con đường tơ lụa vốn là tuyến giao thương quan trọng trải dài từ Trung Quốc đến khu vực quanh Địa Trung Hải, nối liền thông thương châu Á với châu Âu. Không chỉ đơn thuần là tuyến thông thương huyết mạch, con đường tơ lụa cũng dần trở thành một hành trình văn hoá, nơi tinh hoa văn hoá Á Âu được giao thoa.
Với quãng đường dài hơn 4000 dặm (khoảng hơn 6000 km), con đường tơ lụa không thể thiếu các “trạm dừng chân” để các thương đoàn, chuyến hàng có chốn nghỉ chân tiếp sức cho chặng đường dài phía trước. Những “trạm dừng chân” này luôn chứa đựng nét văn hoá, là điểm giao thoa văn hoá nghệ thuật Á Âu. Trong đó, Đôn Hoàng là một địa điểm nổi bật bậc nhất, được ví như “ viên ngọc quý” điểm tô nên vẻ đẹp của con đường tơ lụa.
Đến Đôn Hoàng, ta không chỉ có cơ hội chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc, những tác phẩm nghệ thuật cổ xưa đặc sắc; ghé thăm, ngắm nhìn những bảo vật, tài liệu quý giá mà không nơi nào có được tại bảo tàng thư viện Phật giáo đồ sộ.
Đôn Hoàng Phi thiên là gì?
Đôn Hoàng Phi Thiên ý chỉ những vị thần biết bay được chạm khắc trong các hang đá ở nơi đây. Và đây cũng là một thuật ngữ đặc biệt để chỉ nghệ thuật bích hoạ Đôn Hoàng của Trung Quốc.
Vào các thời đại Ngụy, Tấn, Nam và Bắc triều, khi Phật giáo lần đầu tiên được truyền bá, những người bất tử bay trong các bức tranh tường còn được gọi là Phi Thiên. Sau đó, với sự phát triển theo chiều sâu của Phật giáo ở Trung Quốc, các tượng thần bay của Phật giáo và các phi tử bay của Đạo giáo đã hòa nhập với nhau trong các hình tượng nghệ thuật.
Về hình tượng nghệ thuật, Đôn Hoàng Phi Thiên không phải là hình tượng nghệ thuật của một nền văn hóa, mà là một tổng thể dung hoà của nhiều nền văn hóa khác nhau. Mặc dù nguồn gốc của Phi Thiên là bắt đầu ở Ấn Độ, nhưng Đôn Hoàng Phi Thiên được hình thành từ sự dung hoà giữa văn hóa Ấn Độ, văn hóa phương Tây và văn hóa Trung Nguyên. Đó là sự giao lưu, hội nhập lâu dài giữa các vị thần Phật giáo Ấn Độ và các tiên nhân có cánh Đạo giáo Trung Hoa, các vùng Tây Phi Thiên và Trung tâm Phi Thiên, mang đặc trưng văn hóa Trung Hoa.
Hình ảnh Phi Thiên không có cánh, không có vòng hào quang, khi bay lên chỉ mượn trợ giúp của mây, nhưng chủ yếu dựa vào trang phục nhã nhặn và dải lụa mềm nhẹ bay bổng. Đôn Hoàng Phi Thiên có thể nói là sự sáng tạo tài hoa nhất của các nghệ nhân Trung Hoa và là kỳ tích trong lịch sử mỹ thuật thế giới.
Trong lịch sử lâu dài hơn một nghìn năm, cùng với sự thay đổi của các triều đại, sự chuyển giao quyền lực chính trị, sự phát triển và thịnh vượng của nền kinh tế, sự giao lưu thường xuyên của văn hóa Trung Quốc và phương Tây và những biến động lịch sử khác, hình tượng nghệ thuật, tư thế của Phi Thiên và quan niệm nghệ thuật, phong cách và thị hiếu tất cả đều thay đổi liên tục, thời đại khác nhau và các nghệ sĩ khác nhau đã để lại cho chúng ta những phong cách và đặc điểm khác nhau của Phi Thiên.
Vũ khúc Đôn Hoàng – điệu múa đặc biệt độc nhất
Điệu múa Đôn Hoàng là một điệu múa độc đáo ở Trung Quốc, vậy đặc điểm của điệu múa này là gì?
Múa Đôn Hoàng là một trong bốn trường phái múa cổ điển của Trung Quốc. Được hình thành vào cuối những năm 1970, đây là điệu múa mới do các nghệ sĩ múa đương đại sáng tạo dựa trên các tư thế múa của các bức bích họa cổ Đôn Hoàng và lấy cảm hứng từ các bức bích họa khiêu vũ và âm nhạc của vùng đất này.
Trên thực tế, điệu múa Đôn Hoàng có thể tóm gọn trong một đặc điểm như sau:
- Điệu múa Đôn Hoàng mang đậm màu sắc Phật giáo, “Thiên Cung kỹ nhạc” trong các bức bích họa thời kỳ đầu tồn tại nhằm quảng bá giáo lý của Phật giáo. “Thiên Cung kỹ nhạc”, như tên gọi, là một hình thức biểu đạt quan trọng của Phi Thiên. Thiên Cung kỹ nhạc trong bức bích họa Đôn Hoàng có nghĩa là âm nhạc và vũ điệu trong bức tranh vẽ cổng Thiên Cung. Về cơ bản tất cả các bức tranh được khắc hoạ trong hang động đều có nội dung về “Thiên Cung kỹ nhạc”. Điều đáng nói là dù là nghệ thuật này thời kỳ đầu hay nghệ thuật ở thời kì sau này, chúng đều dựa trên nội dung Phật giáo và chủ đề nghệ thuật Đôn Hoàng hoặc nội dung được xử lý theo nghệ thuật kinh điển của các thời đại khác nhau, ví dụ như hang động thuở ban đầu chủ yếu dùng để thiền và chiêm ngưỡng Phật, đối tượng chính là Phật Thích Ca và Phật Di Lặc.
- Múa Đôn Hoàng cũng mang đậm phong cách phương Tây, với sự mở ra của con đường tơ lụa, điệu múa Đôn Hoàng đã tạo nên sự hòa nhập giữa văn hóa đồng bằng miền Trung và văn hóa phương Tây, đồng thời cũng hình thành nên một điệu múa đặc sắc.
- Điệu múa thời Đường tương đối mạnh, thời kỳ thịnh trị trong lịch sử nhà Đường, múa Đôn Hoàng cũng đạt đến cực thịnh trong thời kỳ này, vì vậy múa duyên thời Đường càng có biểu hiện rõ ràng hơn.
Thành cổ Đôn Hoàng có gì đặc biệt?
Thành cổ Đôn Hoàng là quận của Hán Đôn Hoàng, nằm trong vùng nội địa của ốc đảo ở trung và hạ lưu sông Đảng Hà. Các địa danh như Đường thành lập Thiểm Châu, Nguyên lập Thiều Châu Đường, Minh thiết Thiểm Châu Vĩ, đều ở trên cùng một mạch, và chưa từng di dời. Theo nghiên cứu của Lý Bính Thành, một nhà nghiên cứu tại Viện Đôn Hoàng thuộc Đại học Sư phạm Tây Bắc, có thể Triệu Phá Nô đã hành quân về phía tây từ Lệnh Cư trong 2.000 dặm. Giao lộ ở ngoại vi của Ốc đảo.
Thành phố cổ Đôn Hoàng tích hợp phong tục dân gian hàng nghìn năm của Tây Vực, có ba cổng ở phía đông, tây và nam, và những ngọn tháp cao chót vót. Thành phố bao gồm 5 con phố chính là Cao Xương, Đôn Hoàng, Cam Châu, Hưng Khánh và Biện Lương vào thời Bắc Tống., các ngôi chùa Phật giáo, hiệu cầm đồ, nhà kho, cửa hàng tơ lụa, nhà hàng, quán ăn, dinh thự, v.v., làm đạo cụ để quay phim, chúng làm nền và bổ sung cho nhau. Thành cổ Đôn Hoàng tái hiện dáng vẻ hùng vĩ của Đôn Hoàng, một trấn quan trọng phía Tây Bắc của triều đại nhà Đường và nhà Tống, được biết đến như một bảo tàng nghệ thuật kiến trúc phía Tây Trung Quốc, có lợi thế độc đáo là quay phim quân sự nơi biên cương của các nước phương Tây cổ đại. Nơi đây đã trở thành cơ sở quay phim và truyền hình lớn nhất ở miền Tây Trung Quốc. Ngoài phim “Đôn Hoàng” đã quay ở đây 20 năm bao gồm “Phong Thần Diễn Nghĩa”, “Nộ Kiếm Khiếu Cuồng Sa”, “Khách sạn Tân Long Môn”, “Đôn Hoàng Dạ Đàm”, “Sa Châu Vương Tử “,” Hải Thị Thận Lâu “, v.v. Nhiều vở kịch và phim truyền hình Trung Quốc và nước ngoài.
