Deconstructivism là gì ?
Nếu chúng ta định nghĩa “deconstructivism” (mặc dù nó không phải là một từ đã được xác minh trong từ điển), thì nó có nghĩa là phá vỡ hoặc phá hủy cấu trúc được xây dựng, cho dù đó là vì lý do cấu trúc hay chỉ là một hành động nổi loạn. Có lẽ vì lý do này mà nhiều người hiểu lầm trào lưu Deconstructivist.
Deconstructivism là, trên thực tế, không phải là một phong cách kiến trúc mới, cũng không phải là một phong trào tiên phong chống lại kiến trúc hay xã hội. Nó không tuân theo “quy tắc” hoặc có tính thẩm mỹ cụ thể, cũng không phải là một cuộc nổi loạn chống lại một tình trạng khó xử của xã hội. Đó là sự giải phóng các khả năng vô hạn bằng việc chơi đùa với các hình dáng và khối tích.
Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, những nhà tiên phong người Nga, được biết đến với tên gọi chủ nghĩa kết cấu Nga (Constructivists Russian), đã phá vỡ các quy tắc về kiến trúc cổ điển và bố cục và trình bày một loạt các bản vẽ đã thách thức “tiêu chuẩn hình học” vào thời điểm đó. Quan điểm và thử nghiệm quan trọng của họ với các hình thức làm rối loạn nhận thức truyền thống về kiến trúc và mở tầm mắt của con người về khả năng vô tận của việc phá vỡ các quy tắc kiến trúc. Sau chiến tranh, đất nước đã trải qua những thay đổi triệt để và các cuộc cách mạng, tác động của những cuộc cách mạng về kiến trúc này là điều không thể tránh khỏi. Kiến trúc được xem như một hình thức “high-art”, ảnh hưởng và bị ảnh hưởng bởi xã hội, và vì thế, cách mạng xã hội = cách mạng kiến trúc. Với hình học, dù trong nghệ thuật hay kiến trúc, đã trở nên bất qui tắc. Vladimir Tatlin thiết kế một tượng đài uốn cong bị mắc kẹt bên trong một khung xoắn cho quốc tế thứ ba vào năm 1919. Aleksandr Rodchenko đã trình bày một thiết kế thử nghiệm cho một đài phát thanh mô tả tất cả các loại thử nghiệm hình học và bất qui tắc. Tuy nhiên, những cấu trúc cực đoan này, cũng như hàng trăm cấu trúc khác, không bao giờ thấy ánh sáng mặt trời, và được để lại dưới dạng bản phác thảo với một phương pháp tiếp cận khái niệm hấp dẫn mà vẫn chưa được khám phá.
Tác phẩm từ kiến trúc giải tỏa kết cấu
Song song với chủ nghĩa kết cấu Nga là trào lưu Hiện đại (Modern), có lẽ đây là thời điểm của cả hai trào lưu đã buộc con người phải chọn chủ nghĩa Hiện đại. Chiến tranh thế giới vừa kết thúc, mọi người đã tuyệt vọng với sự ổn định, chủ nghĩa kết cấu Nga đã không có cơ hội. Tính trang trí đã bị loại bỏ, thay vào đó là tính sạch sẽ, trang nhã nhưng chỉ thuần túy là chức năng sử dụng.
Quan niệm sai lầm xung quanh việc giải tỏa kết cấu có thể là kết quả của chính thuật ngữ đó. Từ này (Deconstructivism) được dịch thành hành động phá hủy, hoặc xé nát một cấu trúc hiện tại, ngụ ý về một hành vi nổi loạn. Deconstructivism không thực sự là một phong trào kiến trúc có tác động mạnh mẽ hay một phong cách nghệ thuật khiến gây bão cho thế giới và thay đổi kiến trúc như chúng ta biết. Đó là một hỗn hợp (nguyên văn: mélange) của Chủ nghĩa Hiện đại và Chủ nghĩa kết cấu Nga, với một chút ảnh hưởng từ chủ nghĩa hậu hiện đại (Post-modernism), chủ nghĩa biểu hiện (expressionism) và chủ nghĩa lập thể (Cubism).
Thuật ngữ này xuất hiện lần đầu tiên vào những năm 1980, như một ý tưởng được phát triển bởi nhà triết học người Pháp Jacques Derrida. Derrida, một người bạn của Peter Eisenman, đã phát triển ý tưởng phân mảnh một tòa nhà và khám phá sự bất đối xứng của hình học (lấy cảm hứng từ Constructivism), đồng thời duy trì chức năng cốt lõi của không gian (lấy cảm hứng từ chủ nghĩa hiện đại). Công chúng lần đầu tiên nhận thấy phong trào giải tỏa kết cấu (Deconstructivist) trong những năm 1980 trong cuộc thi Parc de la Villette, nhờ vào chiến thắng của Bernard Tschumi, cũng như lối thiết kế của Derrida và Eisenman.
Phong cách thu hút được nhiều sự chú ý hơn trong triển lãm Kiến trúc Deconstructivist năm 1988 của MOMA, do Philip Johnson và Mark Wigley tổ chức, trong đó có các tác phẩm được thực hiện bởi Zaha Hadid, Peter Eisenman, Daniel Libeskind, và nhiều tác phẩm khác. Quay lại thời điểm sau đó, Deconstructivism không được coi là một phong trào được thành lập hoặc một phong cách như chủ nghĩa lập thể hoặc chủ nghĩa hiện đại. Johnson và Wigley đã thấy những điểm tương đồng trong cách tiếp cận thiết kế của kiến trúc sư và kết hợp chúng dưới một mái nhà.
Theo các lý thuyết của Derrida và cách tiếp cận “tiên phong” của kiến trúc Nga, các kiến trúc sư bắt đầu khám phá không gian và khối tích. Phong cách được đặc trưng bởi sự mất tính đối xứng hoặc tính liên tục. Các quy tắc thiết kế đã bị phá vỡ và “hình thức theo công năng” (form follows function) đã bị bỏ quên, nhưng bằng cách nào đó, sự tinh tế và thanh lịch của chủ nghĩa hiện đại vẫn còn đó. Da của cấu trúc được điều chỉnh và thay đổi thành các dạng hình học không thể đoán trước, nhưng chức năng của tòa nhà đã được bảo tồn. Về cơ bản, các kiến trúc sư bắt đầu vui vẻ, và thay vì tự hỏi liệu thiết kế đó có thực tế hay không, câu hỏi chính là: Tại sao không?
Tuy nhiên, hầu hết các kiến trúc sư đã từ chối cái nhãn “Deconstructivists”, cách xa bản thân khỏi bất kỳ loại trào lưu nào. Bernard Tschumi tin rằng “gọi công việc của những kiến trúc sư này là” phong trào “hay” phong cách “mới nằm ngoài ngữ cảnh và cho thấy sự thiếu hiểu biết về ý tưởng của họ”, tuyên bố rằng phong cách chỉ là một động thái chống lại chủ nghĩa hậu hiện đại. Thật không may, thuật ngữ cộng hưởng với công chúng, và công trình của họ đã được gọi là “deconstructivist” kể từ đó. Thực tế, cách tiếp cận thiết kế Deconstructivist của họ đã tạo ra một số cấu trúc mang tính biểu tượng và được trao giải thưởng thế giới cho đến nay, đã ảnh hưởng đến hàng trăm kiến trúc sư tương lai.
bởi Quốc Cường vào | 1411 lượt xem
