Trong truyện, Naruto là một ninja thuộc về ngôi làng Mộc Diệp với khát vọng được trở thành người lãnh đạo làng, Hokage . Dân làng tẩy chay Naruto vì Hồ Ly Chín Đuôi (Kurama-Kyuubi-Cửu Vĩ) một sinh vật tàn bạo nhất trong tất cả các vĩ thú đã tấn công Mộc Diệp, được phong ấn bên trong cơ thể cậu ta. Tuy vậy, Naruto vẫn giữ được tính cách vui vẻ và ồn ào, giúp cậu ta kết bạn với vài ninja Mộc Diệp khác trong truyện, cũng như những ninja từ làng khác. Cậu ta đặc biệt có mối quan hệ gần gũi với Uchiha Sasuke , một trong những ninja cùng Nhóm 7, và đối xử với cậu như anh em. Trong giai đoạn sau, phỏng theo trí nhớ của Jiraiya, Hokage Đệ tứ chính là cha đẻ của Naruto. Naruto xuất hiện trong tất cả những bộ phim cũng như những phương tiện truyền thông khác liên quan tới tác phẩm như trò chơi điện tử và OVA.
Vài nhà xuất bản manga và phát hành anime đã bày tỏ sự hoan nghênh cũng như phê bình về nhân vật Naruto. Có người coi cậu là một nhân vật chính khuôn mẫu của manga và anime có thể so sánh được với nhiều nhân vật chính khác trong bộ manga shōnen khác.
Hoàn cảnh ra đời
Naruto lúc mới sinh.
Naruto là con trai của Hokage Đệ Tứ - Minato Namikaze, và Uzumaki Kushina - Nhân trụ lực của Cửu Vỹ, . Cha mẹ của Naruto đặt tên cậu theo tên của nhân vật chính trong bộ truyện của Jiraiya, và Jiraiya trở thành cha đỡ đầu của cậu. Trước khi sinh Naruto, cha mẹ của cậu và Hokage Đệ Tam - Hiruzen Sarutobi sợ rằng lúc sinh Naruto sẽ phá vỡ phong ấn trong người Kushina. Để bảo vệ Kushina và Làng Lá, mọi thông tin đều được giữ bí mật chỉ có Biwako Sarutobi và Taji - nữ hộ sinh, một vài ANBU bảo vệ, và Minato để duy trì phong ấn. Tuy nhiên, lúc Kushina sinh một ninja đeo mặt nạ đã tấn công, giết chết nữ hộ sinh và ANBU, kẻ đeo mặt nạ đã bắt Naruto để uy hiếp Minato và tách ông khỏi Kushina nhằm pha vỡ phong ấn Cửu Vỹ.
Minato và Kushida bảo vệ Naruto khỏi Cửu Vĩ.
Mặc dù Naruto được đến vị trí an toàn hơn, tên ninja đeo mặt nạ đã thành công trong việc phá vỡ phong ấn và điều khiển Cửu Vỹ tàn phá Làng Lá. Cứu Kushina, Minato để lại Naruto với cô ấy và nhanh chóng trở lại bảo vệ Làng Lá. Sau khi cắt đứt kiểm soát của ninja đeo mặt nạ với Cửu Vỹ, Minato nhận ra các cách duy nhất để ngăn chặn Cửu Vỹ là phong ấn vào trong Naruto, tin rằng con trai mình một ngày nào đó sẽ có thể điều khiển được sức mạnh của vỹ thú để đánh bại tên ninja đeo mặt nạ khi hắn quay lại. Phong ấn Cửu Vỹ đồng dạng với hi sinh bản thân. Minato và Kushina đỡ đòn chí tử từ Cửu Vỹ để bảo vệ cho con trai của họ. Naruto sinh ra đã mồ côi cha mẹ, được Hiruzen lấy họ của Kushina và trở thành Uzumaki Naruto, việc đổi họ nhằm bảo vệ Naruto khỏi mối nguy hiểm từ phía thù địch của Minato - Đệ Tứ.
Naruto lúc nhỏ.
Mặc dù nguyện vọng cuối cùng của Minato với Hiruzen là để dân làng xem Naruto như một anh hùng đã giúp đánh bại Cửu Vỹ, nhưng chỉ có Hokage Đệ Tam và một vài dân làng hiểu được điều này. Mọi người khác thì coi như Naruto là con quái vật đã phá hủy nhà của họ, một số thậm chí cho rằng Naruto chính là Cữu Vỹ. Hơn nữa, Hiruzen đã ra sắc lệnh cấm bất kỳ đề cập đến Naruto như là một Jinchuriki với hy vọng rằng những đứa trẻ khác sẽ không xa lánh cậu. Tuy nhiên, ngay cả khi không biết lý do, hầu hết những đứa trẻ theo gương của cha mẹ và xa lánh Naruto. Bị ruồng bỏ và xa lánh Naruto luôn làm mọi cách để mọi người công nhận mình thông qua những trò nghịch ngợm.
Vào một ngày tuyết rơi cũng là ngày cậu nhập học Học viện Ninja, Naruto bảo vệ Hyuuga Hinata khỏi bị bắt nạt bởi đám trẻ khác, nhưng cậu bị đám trẻ đánh bất tỉnh và làm hỏng khăn choàng cổ. Khi Naruto tỉnh dậy, Hinata cảm ơn cậu và trả lại khăn choàng, nhưng cậu cho cô giữ nó. Cậu cũng không biết rằng Hinata đã có cảm tình với cậu sau này.
Tạo dựng
Naruto trong Phần II
Khi Kishimoto sáng tạo nhân vật Naruto, anh kết hợp nhiều nét tiêu biểu mà anh cảm nhận sẽ cấu thành một anh hùng lí tưởng: một cách suy nghĩ thẳng thắn, một mặt lại tinh nghịch, và nhiều tính cách của Goku từ tác phẩm "Viên Ngọc Rồng". Anh cũng luôn đảm bảo cho Naruto "đơn giản và ngốc nghếch". Kishimoto không dựng hình Naruto theo một ai cụ thể, mà tưởng tượng cậu ta như một đứa trẻ với một mặt tối gây ra bởi quá khứ khắc nghiệt của cậu. Dù vậy, cậu ta luôn lạc quan, một nét mà Kishimoto nói là khiến cậu ta riêng biệt.
Trang phục của Naruto dựa theo quần áo Kishimoto mặc khi anh còn nhỏ (theo lời Kishinoto nói), sử dụng một thiết kế có sẵn sẽ không khiến Naruto riêng biệt nhưng ngược lại một thứ là bản gốc có thể khiến cậu ta quá khác biệt. Màu cam của trang phục sẽ khiến Naruto trông "quậy", với màu xanh dương thường dùng để bổ sung màu cam. Bởi vì Naruto có gắn kết với xoắn ốc, các hoa văn hình xoắn được gắn kết vào trang phục.Hình minh họa ban đầu của Naruto thì cậu ta đi giày, nhưng Kishimoto thay thế bằng dép, vì anh thích vẽ ngón chân. Kính bảo hộ mà Naruto từng đeo cũng được thay thế bằng một băng bảo vệ trán, vì bản thân cái kính đã quá tốn thời gian vẽ. Kishimoto nói rằng anh rất vui khi nhân vật của mình có tóc vàng và mắt xanh. Biên tập cho tờ Weekly Shonen Jump,Shonen Jump ở Hoa Kỳ nói thêm rằng anh ta đã nói bóng gió những nét trên có thể lôi cuốn độc giả phương Tây. Kishimoto nói là anh đồng cảm với Naruto nhất trong tất cả nhân vật của Naruto. Khi được hỏi vì sao món ăn ưa thích của Naruto là mì ramen (một loại mì Nhật bắt nguồn từ Trung Hoa) thay vì mì udon "cáo" (một loại mì dày từ lúa phổ biến trong ẩm thực Nhật), Kishimoto nói là cá nhân anh thích ăn ramen. Khi thiết kế Naruto cho Phần II, Kishimoto vẽ băng bảo vệ trán của Naruto rộng hơn để khiến lông mày cậu dễ vẽ hơn, một điều mà đã làm anh khó chịu trong bản trước. Anh cũng lưu ý là quần của Naruto khiến cho nhân vật trông trẻ con hơn. Để khắc phục, Kishimoto thiết kế cho một phần quần của Naruto xắn lên, giúp nhân vật trông trưởng thành hơn.
Trong phiên bản tiếng Nhật ban đầu của Naruto, Naruto thường kết thúc câu nói của mình bằng từ thêm vào "-ttebayo" (có tác dụng tương tự như kết thúc câu nói bằng biết không?). Kishimoto muốn cho Naruto một từ cửa miệng như của trẻ con, và dattebayo đập vào ý nghĩ. Kishimoto tin rằng cụm từ bổ sung cho tính cách nhân vật Naruto, và đóng vai trò làm một cái tật về lời nói khiến cậu ta hơi giống một đứa bé hỗn xược.
Đại cương nhân vật
Tính cách
Cha của Naruto, Hokage Đệ Tứ Minato đã phong ấn Cửu Vĩ Hồ Ly Chín Đuôi nguy hiểm vào cơ thể Naruto với cái giá phải trả là mạng sống của mình và vợ mình, bỏ lại Naruto mồ côi đơn độc. Với việc dân làng Làng Lá luôn thể hiện sự thù oán với cậu ta vì là người chứa đựng con Cửu Vĩ Hồ trong người, Naruto chưa bao giờ có được một sự yêu thương hay chăm sóc trong quãng thời gian ấu thơ. Cũng chính vì đó, cậu trở thành một trong những mục tiêu theo đuổi của Akatsuki nhằm đoạt Cửu vĩ để luyện một cấm thuật kinh khủng. Vì vậy, cậu luôn có ước mơ trở thành một Hokage tài ba nhất trong lịch sử để được mọi người yêu quý và tôn trọng. Để có thể đạt được danh hiệu này, Naruto có một lòng quyết tâm mãnh liệt, luôn tự tin là cậu có thể hoàn thành công việc được giao một cách dễ dàng. Nỗ lực của Naruto ngày càng tỏ ra thành công khi câu chuyện tiếp diễn; nhiều nhân vật đi đến kết luận rằng một ngày nào đó Naruto sẽ trở thành một Hokage đệ tứ đời kế tiếp.
Một cách thường xuyên, sự nỗ lực của Naruto khiến những người quanh cậu tiếp thu vài tính cách của cậu ta, điều đó theo như giáo viên của cậu, Hatake Kakashi , trong Phần II nói là sức mạnh đặc biệt của Naruto.
Qua khả năng thay đổi người khác, Naruto có được nhiều bạn bè mới mà cậu không có trong thời thơ ấu. Trong nhiều tình bạn, không có ai nổi bật lên như hai đồng đội của cậu: Uchiha Sasuke và Haruno Sakura . Với Sasuke, Naruto chia sẻ một mối quan hệ đấu tranh như anh em. Dù Sasuke phản bội Naruto và Làng Lá ở cuối Phần I, Naruto vẫn duy trì mối quan hệ với Sasuke, sẵn sàng chỉ trích bất kì ai nói xấu cậu ấy. Naruto có một sự "sẵn sàng cống hiến" cho Sakura, bắt nguồn từ việc cậu thích Sakura. Sự cống hiến của Naruto cho Sakura mạnh đến mức cậu sẽ làm bất kì điều gì để giúp cô bé hạnh phúc, thề rằng một ngày nào đó sẽ đưa Sasuke về Làng Lá vì cô ấy và nhất là vì Sasuke, cậu không muốn mất đi tình bạn cao đẹp mà khó khăn lắm cậu mới tìm được, sự hiện diện của Sasuke chính là nguồn sức mạnh để cậu tiếp tục rèn luyện, phấn đấu.
Ngoài ra, trong chuyện tình cảm, Naruto vẫn luôn thích Sakura từ phần 1 đến giờ dù Sakura luôn từ chối mọi lời mời hẹn hò của cậu, và cho tới những chap mới nhất thì Naruto vẫn luôn thể hiện tình cảm cho Sakura chứ không phải Hinata. Khi Pain tấn công làng, Naruto đã rất giận dữ và đau khổ khi thấy Pain đâm Hinata một cách không thương tiếc. Cơn giận đó đã kích hoạt sức mạnh Hồ Ly trong cậu, đưa cậu lên hình dạng Hồ Ly 6 đuôi, rồi dần nâng lên 8 đuôi, mạnh nhất từ trước đến giờ. Sau khi trở về từ hình dạng Hồ Ly 8 đuôi, người đầu tiên Naruto nghĩ đến là Hinata. Cậu rất sợ mình đã lỡ tay giết cô cùng dân làng trong lốt Hồ Ly. Nhưng Katsuyu đã báo cho cậu là may mắn thay không ai bị trúng đòn khi cậu biến hình. Naruto đã khóc vì vui mừng và cảm thấy thanh thản trong lòng hơn trước khi bước vào trận đấu cuối cùng với Pain.Cuối cùng cậu cũng đánh bại được Pain và thuyết phục Nagato thành công. Sau trận chiến,Naruto lên đường đi tìm Sasuke .Cậu gặp gỡ Madara và được biết nguyên nhân khiến cho Sasuke thù hận làng Lá.Cậu quyết định cả hai sẽ cùng chết trong trận quyết đấu để ngăn cản Sasuke.Nhưng Madara xuất hiện và mang Sasuke đi.
Sức mạnh và Thể Chất
Nhờ có con yêu hồ được phong ấn bên trong, Naruto có thể tiếp cận nguồn chakra khổng lồ của nó. Qua phần chakra của Cửu Vỹ liên tục trộn lẫn với chakra của Naruto, Khi làm vậy, một lớp áo choàng hình cáo xuất hiện quanh Naruto với số đuôi biểu thị mức độ sức mạnh hiện thời của cậu. Với mỗi số đuôi làm tăng sức chiến đấu của cậu, Naruto bắt đầu mất cảm giác bản thân khi ngày càng nhiều đuôi xuất hiện, hoàn toàn mất bản thân một khi cái đuôi thứ tư xuất hiện. Trong lần đương cự với Nagato, khi cậu đang thất thế, Hinata đã bất ngờ xuất hiện và cứu cậu, cô đã bày tỏ tất cả tình cảm của mình dành cho cậu và lao thẳng vào Pain, chứng kiến Hinata bị trúng đòn chí mạng ngay trước mắt mình, Naruto cảm thấy đau đớn vô cùng, cậu đã nổi cơn phẫn nộ và sử dụng đến mức hồ ly 6 đuôi với cảm xúc tệ nhất từ trước đến giờ và dần lộ thêm thành 8 đuôi. Đó cũng là mức sức mạnh hồ ly mạnh nhất mà Naruto hiện tại có thể dùng. Chính vì thế, Naruto suýt nữa đã để cho cửu vĩ khống chế mình, nhưng may mắn là Hokage đệ tứ xuất hiện, phong ấn cửu vĩ lại lần nữa. Ông đã thổ lộ rằng mình chính là cha của Naruto, về những việc ông đã làm cho cậu, kể cả sự hắt hủi Naruto của dân làng bấy lâu nay mà đúng ra phải biết ơn vì cậu là con trai của đệ tứ. Trước khi biến mất, ông động viên cậu rằng:"Con sẽ tìm ra câu trả lời"
Naruto lợi dụng nguồn chakra to lớn của mình trong suốt câu chuyện. Ví dụ đầu tiên và thường gặp nhất là Thuật Ảnh Phân Thân , thuật có thể tạo bất kì số lượng phân thân nào của người dùng, vì nó cần một lượng chakra rất lớn. Tuy nhiên, Naruto lại có thể tạo hàng trăm phân thân cùng một lúc mà không lo đuối sức. Khả năng triệu tập cóc để hỗ trợ cậu trong trận chiến cũng dựa vào chakra của hồ ly, vì cậu chỉ có thể triệu tập con cóc lớn với sự giúp đỡ của con hồ ly. Ngoài ra, cậu cũng học tiên nhân thuật - một khả năng có thể tăng cường sức mạnh của cậu.
Rasengan , một quả cầu tập trung chakra đang xoắn ốc được sáng tạo bởi cha cậu, là phương cách tấn công ưa thích của Naruto. Khi thực hiện thuật Naruto tạo ảnh phân thân để giúp cậu bằng cách vận động chakra vào với nhau. Do khả năng tập trung chakra thấp, cậu phải dùng các ảnh phân thân dùng nhiều hơn 2 tay cùng tạo nên quả cầu, 1 tay tập trung chakra, 2 tay còn lại định hình và xoay tròn quả cầu. Bản thân nó có khả năng nghiền nát bất kì thứ gì nó gặp phải và gây sát thương lớn, Minato sáng tạo Loa Toàn Hoàn với ý định trộn lẫn nó với chính chakra yếu tố của mình,nhưng ông không làm được. Qua việc luyện tập liên tục với ảnh phân thân, Naruto đã có thể trộn lẫn Loa Toàn Hoàn với chakra thuộc tính phong của mình. Điều này đã tạo nên chiêu Phong Độn: Loa Toàn Thủ Lý Kiếm (Fūton: Rasenshuriken|風遁・螺旋手裏劍), có thể chuyển đổi thành hàng vạn mũi kim chakra gây tổn thương bất kì thứ gì nó chạm vào ở mức độ tế bào nhưng bàn tay mà cậu ta dùng cũng bị tổn thương. Sau khi lên núi cóc Naruto đã học được Tiên Nhân Thuật(Senjutsu|仙術), nhờ vậy, khi ở Hiền Nhân Thức (Sennin Mōdo|仙人モード) có thể ném đi Rasensuriken rất mạnh và không bị đau tay, luyện tập nhiều thuật mới và trở thành 1 tiên nhân. Ở trạng thái này cậu có thể dễ dàng tạo ra Rasenrengan (Senjutsu: Rasenrengan|仙術・螺旋連丸), là 2 Rasengan tấn công một lúc mà không cần đến sự trợ giúp của ảnh phân thân. Ngoài ra, cậu còn học được Cóc Quyền(Kawazu Kumite|蛙組手), làm tăng nhanh khả năng Thể Thuật. Với sức mạnh của mình, Naruto đã đánh bại được 6 cơ thể Pain, trả thù cho những Ninja làng Lá đã bị hắn giết. Cậu một mình tìm đến nơi ẩn náu của Nagato-kẻ điều khiển Pain-với ý định lắng nghe suy nghĩ, quá khứ đau thương của hắn, để đưa ra câu trả lời về hòa bình mà thầy Jiraiya đã ấp ủ và theo đuổi bấy lâu nay.
Ở manga chapter 439, Naruto đã gặp cha mình Namikaze Minato khi đang chiến đấu với Pain. Vì Hinata đã tỏ tình với cậu cộng them hành động Pain lấy thanh dao (không rõ) đâm vào Hinata và đả được Sakura cứu chữa. Cậu Naruto đã xuất hiện lên 6 đuôi và tiếp tục tăng lên đến 8 đuôi. Và nagy lúc đó, Minato đã xuất hiện, ngăn chặn Cửu Vĩ khỏi sự giải thoát của Naruto. Sau khi Naruto sử dụng La Toàn Hoàn để giết chết Pain, Naruto đã trở thành 1 anh hùng, ninja thần thoại của làng Lá. Từ đó, cậu được mọi người quý mến,không bị xa lánh và hắt hủi như trước kia nữa.